Europa inwestuje 200 miliardów euro w AI. Czy dogoni USA i Chiny?

• UE planuje zainwestować aż 200 miliardów euro w rozwój sztucznej inteligencji, w tym 20 miliardów na gigafabryki AI.

• Powstaną AI Factories i AI Gigafactories, które udostępnią ogromne zasoby obliczeniowe również małym firmom.

• Komisja Europejska kładzie nacisk na współpracę, otwartość i rozwój talentów, chcąc zbudować unikalny, europejski model rozwoju AI.

Europa rzuca wyzwanie USA i Chinom

Unia Europejska nie zamierza dłużej pozostawać w cieniu gigantów z Doliny Krzemowej czy Pekinu. W ramach ambitnego planu InvestAI Komisja Europejska ogłosiła mobilizację środków na kwotę 200 miliardów euro, mając na celu zmianę roli UE z „regulacyjnego strażnika” w innowatora i technologicznego lidera AI. Inicjatywa została zaprezentowana podczas AI Action Summit w Paryżu przez Ursulę von der Leyen, która podkreśliła, że Europa ma szansę stać się kontynentem AI, o ile odpowiednio wykorzysta swoje zasoby.

Na pierwszy plan wysuwają się AI Gigafactories, czyli wyspecjalizowane ośrodki dysponujące około 100 000 najnowszej generacji chipów AI, czterokrotnie przewyższające obecnie istniejące centra obliczeniowe. Te nowoczesne zakłady umożliwią trenowanie najbardziej złożonych modeli, również przez małe i średnie przedsiębiorstwa. 20 miliardów euro z całkowitej puli zostanie przeznaczone właśnie na te centra.

Pięć filarów strategii: infrastruktura, dane, adopcja, kompetencje i zgodność

Plan zakłada działania w pięciu kluczowych obszarach:

1. Infrastruktura danych i obliczeń:
Powstanie co najmniej 13 AI Factories oraz AI Gigafactories, mających zapewnić Europie przewagę technologiczną w trenowaniu modeli generatywnych. Dodatkowo planowany jest Cloud and AI Development Act, który ma trzykrotnie zwiększyć pojemność centrów danych w UE w ciągu 5–7 lat.

2. Dostęp do danych:
Dane są paliwem dla AI, dlatego UE planuje wdrożenie strategii Data Union, ułatwiającej firmom dostęp do wysokiej jakości zbiorów danych oraz ich zgodność z przepisami. Dane będą przetwarzane i udostępniane w dedykowanych laboratoriach danych wewnątrz AI Factories.

3. Adopcja AI w kluczowych sektorach:
Zaledwie 13,5% firm w UE korzysta z AI, mimo że globalnie robi to 78% organizacji. Dlatego Komisja uruchamia strategię Apply AI, wspierającą implementację AI w administracji publicznej, przemyśle i usługach. W tym celu europejskie ośrodki innowacji cyfrowych zostaną przekształcone w Centra Doświadczeń AI.

4. Rozwój talentów:
Plan zakłada rozwój edukacji AI od poziomu szkół podstawowych po kształcenie zawodowe, a także rekrutację międzynarodowych ekspertów AI. Europa ma ogromny potencjał ludzki, ale potrzebuje systemowego podejścia do tworzenia kadry specjalistów.

5. Zgodność z AI Act:
Choć AI Act czyni z UE lidera regulacyjnego, Komisja planuje uruchomienie AI Act Service Desk, który pomoże firmom w praktycznej interpretacji przepisów. Prowadzone są też konsultacje publiczne dotyczące uproszczenia zgodności z nowymi regulacjami.

Współpraca publiczno-prywatna: AI jak CERN

UE nie działa sama. Na wzór CERN-u powstaje największe publiczno-prywatne partnerstwo świata, obejmujące 60 firm, takich jak Spotify, Airbus czy Siemens. Łączna kwota inwestycji to 200 miliardów euro, z czego 50 miliardów pochodzi z programu InvestAI, a pozostałe środki od partnerów prywatnych.

Von der Leyen podkreśliła, że infrastruktura AI ma być otwarta, demokratyczna i współdzielona – umożliwiając udział nie tylko korporacjom, ale także start-upom, uczelniom i naukowcom z całej Europy. Dzięki temu AI stanie się siłą napędową dla wspólnoty europejskiej, a nie tylko elitarną technologią dla wybranych.

Reakcje świata i kontrowersje

Na AI Action Summit UE wystąpiła także z inicjatywą międzynarodowej deklaracji bezpieczeństwa AI, podpisanej przez 60 państw, w tym Chiny i Indie. Jednak USA i Wielka Brytania odmówiły podpisania, obawiając się ograniczenia innowacyjności i zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego. Amerykański wiceprezydent JD Vance określił unijną regulację jako „zbyt ostrożną”.

W tym samym czasie Stany Zjednoczone uruchomiły projekt Stargate – gigantyczną inwestycję wartą nawet 500 miliardów dolarów, wspieraną przez OpenAI, Oracle i Softbank. Z kolei Francja, z inicjatywy Emmanuela Macrona, przeznacza 109 miliardów euro na narodowy program AI, wspierany m.in. przez fundusze z Kanady i Emiratów Arabskich.

Mimo różnic w podejściu, jedno jest pewne – Europa włącza piąty bieg w wyścigu o przyszłość sztucznej inteligencji i technologicznej suwerenności.